Umowa przeniesienia praw autorskich - 6 kwestii, o których musisz pamietać

Umowa o przeniesienie praw autorskich majątkowych na podstawie której twórca albo inny podmiot uprawniony przenosi na nabywcę prawo do korzystania z utworu, np. grafiki, filmu albo programu komputerowego. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych może być samodzielnym dokumentem albo może być częścią innej umowy, np. umowy o dzieło, umowy marketingowej czy umowy na wykonanie strony internetowej.

Mimo, że umowa o przeniesienie majątkowych praw autorskich zawierana jest (albo powinna być) przez firmy w zasadzie z każdej branży, bardzo często jest bagatelizowana. Tymczasem wystarczy popełnić jeden błąd, żeby umowa o przeniesienie praw autorskich była nieważna.

Oto 6 kwestii, o których musisz pamietać, żeby skutecznie zawrzeć dobrą umowę o przeniesienie autorskich praw majątkowych:

Strony umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych

Precyzyjne oznaczenie stron umowy jest istotne w każdej umowie, ale w przypadku umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych ma to szczególne znaczenie.

Jakie mogą być konsekwencje, gdy umowa o przeniesienie praw autorskich zostanie zawarta z nieprawidłowym podmiotem?

Jeżeli jesteś stroną, która nabywa autorskie prawa majątkowe, musisz się upewnić, że zawierasz umowę z osobą albo firmą, której rzeczywiście przysługują prawa do utworu, który chcesz nabyć. Może to być autor tego utworu albo inna osoba, która bezpośrednio lub pośrednio nabyła majątkowe prawa autorskie do utworu. Jest to o tyle istotne, że w przypadku zawarcia umowy z osobą, która nie posiada autorskich praw majątkowych do utworu, Ty jako nabywca nie nabędziesz tych praw.

Błędne wskazanie strony umowy jest najczęściej wynikiem błędu, ale trzeba pamiętać, że może też być działaniem celowym nastawionym na oszustwo.

To nie wszystko! Ważny jest również zakres korzystania z utworu, który jest przedmiotem transakcji, czyli tzw. pola eksploatacji. Może się okazać, że chcesz nabyć autorskie prawa majątkowe do utworu, ale nie w całości lecz tylko w niektórych zakresach, np. prawa do wykorzystania banneru reklamowego stworzonego przez grafika ale tylko do wykorzystania na bilboardach.

Tym samym nie możesz wykorzystać banneru do reklamy z tv czy w Internecie. Dlatego też ważne jest, żeby zweryfikować, czy podmiot który ma przenieść na nas autorskie prawa majątkowe jest do tego uprawniony w zakresie, jaki Cię interesuje.

Utwór, czyli przedmiot umowy o przeniesienie praw autorskich

Jednym z najważniejszych elementów umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych jest określenie przedmiotu tej umowy, czyli utworu. W skrócie – konieczne jest dokładne opisanie tego, do czego prawa zostają przenoszone na podstawie umowy, aby nie było co do tego wątpliwości po zawarciu umowy.

Brak precyzyjnego określenia przedmiotu umowy może spowodować, że nie dojdzie w ogóle do przeniesienia autorskich praw majątkowych.

Co może być przedmiotem umowy przeniesienia praw autorskich?

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych utwór to przejaw działalności twórczej, o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.

Utworem może być np.:

- utwory graficzne, plastyczne (np. mockupy, grafiki, zdjęcia)

- utwory muzyczne

- utwory audiowizualne (np. clip na social media)

- programy komputerowe

Co obejmuje umowa o przeniesienie praw autorskich?

Żeby nie było zbyt łatwo - koniecznie trzeba pamietać o tym, że obok autorskich praw majątkowych  wyróżnia się także autorskie prawa osobiste , a nabycie autorskich praw majątkowych nie oznacza nieograniczonego władztwa nad utworem.

Mimo nabycia autorskich praw majątkowych , twórcy nadal będą przysługiwały autorskie prawa osobiste, do których zaliczamy prawo do:

• prawo do oznaczenia autorstwa,
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu,
• nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania
• decydowania o tym czy i kiedy nastąpi publiczne udostępnianie utworu
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Co więcej, prawa autorskie osobiste są niezbywalne. Nie wyłącza to jednak możliwości na odpowiednie uregulowanie kwestii realizacji praw osobistych w taki sposób, aby w przyszłości zabezpieczyć nabywcę przed zarzutem naruszenia praw twórcy.

Dlatego poza przeniesieniem autorskich praw majątkowych warto pamietać o uregulowaniu pozostałych, nie mniej istotnych kwestii.

Utwory zależne

Osobną kwestią jest uregulowanie zgody na korzystanie i rozporządzanie opracowaniami utworu, czyli tzw. zależnego prawa autorskiego.

Utworem zależnym, inaczej opracowaniem, jest taki utwór, który zawiera elementy twórcze innego dzieła, na przykład filmowa adaptacja powieści.

Mimo, że umowa przenosi prawa autorskie majątkowe, nie uprawnia nabywcy do legalnego rozpowszechniania opracowań utworu bez uzyskania zgody od twórcy oryginalnego utworu, z którego zostały zaczerpnięte te twórcze elementy.

Powyższa zgoda na wykonywanie zależnego prawa autorskiego może być zawarta w umowie o przeniesienie praw autorskich do utworu. Przez umowę z twórcą można nie tylko uzyskać zgodę na rozpowszechnianie i dysponowanie opracowaniami utworu, ale również przenieść wyłączne prawo zezwalania na korzystanie z opracowań.

Pola eksploatacji w umowie przenoszącej autorskie prawa majątkowe

Pola eksploatacji to najprościej rzecz ujmując – sposoby korzystania z utworu. Główne kategorie pół eksploatacji zostały wskazane w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych, natomiast wśród praktyków głosy są podzielone co do tego, czy w umowie przenoszącej autorskie prawa majątkowe pola eksploatacji powinny być wskazane wyraźnie czy też wystarczające jest posłużenie się kategoriami wskazanymi w ustawie. Ten dylemat ma praktyczne konsekwencje, gdyż może decydować o zakresie rozpowszechniania utworu przez nabywcę.

W SPG Legal wychodzimy z założenia, że umowy powinny być praktyczne i zawiera się je po to, żeby uniknąć wątpliwości i problemów w przyszłości. Dlatego w naszych umowach dbamy o to, żeby pola eksploatacji wskazane były możliwie precyzyjnie i zgodnie z ustaleniami stron umowy.

<span class="text-color-blue">Przykład: „prawa przenoszone są na wszystkich polach eksploatacji” – czy takie postanowienie jest precyzyjne? Według jednych oznacza, że prawa autorskie przenoszone są w najszerszym możliwym zakresie, a według innych takie sformułowanie oznacza, że pola eksploatacji nie zostały w umowie w ogóle wskazane.</span>

Precyzyjne określenie pól eksploatacji może być wyzwaniem w szczególności w odniesieniu do utworów związanych z nowymi technologiami, gdzie nierzadko sposób korzystania z utworu ciężko jest zakwalifikować jako osobne pole eksploatacji albo gdy sposób korzystania z utworu przenika się z kilkoma polami eksploatacji jednocześnie.

<span class="text-color-blue">„Wymóg precyzyjnego wskazania pól eksploatacji nabiera szczególnego znaczenia w umowach, w których strony umawiają się na przeniesienie autorskich praw majątkowych w ograniczonym zakresie, tj. tylko na niektórych polach eksploatacji. W takim wypadku posłużenie się określeniem pól eksploatacji zgodnie z brzmieniem ustawy może okazać się nieprecyzyjne lub zbyt szerokie.”</span>

Wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich

Zasadą jest, że majątkowe prawa autorskie przenoszone są odpłatnie.

Strony mogą umówić się na nieodpłatne przeniesienie praw, ale należy to wyraźnie zaznaczyć w treści umowy. W przeciwnym razie zbywca będzie miał prawo dochodzenia wynagrodzenia za przeniesienie praw majątkowych do utworu.

Co ważne, model wynagrodzenia powinien być dopasowany do ustaleń stron jak również specyfiki utworu / branży. Najczęściej spotykane modele wynagrodzenia to:

·       Wynagrodzenie ryczałtowe – jest stała kwota ustalana z góry. Jej wysokość nie jest uzależniona od wysokości wpływów z tytułu komercjalizacji utworu;

·       Wynagrodzenie zależne od wysokości wpływów z tytułu komercjalizacji utworu.

Dlaczego warto dokładnie opisać zasady wynagrodzenia za przeniesienie autorskich praw majątkowych?

Brak uregulowania kwestii wynagrodzenia za przeniesienie autorskich praw majątkowych ale brak precyzji w tym zakresie może powodować komplikacje praktyczne.

Trzeba pamietać, że jeżeli określona kwestia dotycząca wynagrodzenia nie zostanie precyzyjnie uregulowana w umowie o przeniesienie autorskich praw majątkowych, w tym zakresie mogą mieć zastosowanie z mocy prawa postanowienia ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przykładowo, zgodnie z art. 45 ustawy,

<span class="text-color-blue">"jeżeli umowa nie stanowi inaczej, twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za korzystanie z utworu na każdym odrębnym polu eksploatacji."</span>

Poza samą wysokością wynagrodzenia, należy również pamiętać o dokładnym opisaniu mechaniki płatności. W niektórych przypadkach dobrą praktyką zabezpieczającą interesy zbywcy autorskich praw majątkowych jest powiązanie zapłaty wynagrodzenia z momentem przejścia autorskich praw majątkowych na nabywcę.

Forma umowy o przeniesienie praw autorskich

Odpowiednia forma zawarcia umowy przeniesienia praw autorskich do utworu jest jedną z najczęściej bagatelizowanych w biznesie kwestii.

Nierzadko bywa tak, że firmy korzystają z dobrego wzoru umowy przygotowanego przez prawnika, ale nie wdrażają lub nie kontrolują procesu zawierania takiej umowy. Konsekwencją jest nieważność przeniesienia autorskich praw majątkowych, czyli nabywca praw autorskich realnie ich nie nabywa.

W jakiej formie zawrzeć umowę o przeniesienie majątkowych praw autorskich?

Umowa przeniesienia praw autorskich majątkowych wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Niby każdy to wie, ale w praktyce mało kto pamięta.

Żeby wyjaśnić wagę tego wymogu konieczne jest wyjaśnienie dwóch kwestii:

1.     Czym jest forma pisemna umowy umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych? – zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, do zawarcia umowy w formie pisemnej konieczne jest złożenie własnoręcznego podpisu na dokumencie umowy. Upraszczając: umowa musi zostać wydrukowana i ręcznie podpisana. Drugim sposobem zawarcia umowy z zachowaniem formy pisemnej jest sporządzenie umowy w formie elektronicznej (np. plik w formacie .pdf) i opatrzenie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

2.     Czym jest rygor nieważności umowy przeniesienia autorskich praw majątkowych? – rygor nieważności oznacza, że sankcją za niezachowanie tej formy jest bezwzględna nieważność umowy o przeniesienie praw autorskich.

Czy umowa o przeniesienie praw autorskich może być zawarta online?

W związku z tym, że obecnie większość firm to firmy technologiczne, które prowadzą obieg dokumentów wyłącznie w formie elektronicznej (go paperless), pojawia się pytanie, czy umowę przenoszącą majątkowe prawa autorskie można zawszeć online? Odpowiedź brzmi: tak, ale nie zawsze.

Zgodnie z przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, umowa przenosząca majątkowe prawa autorskie musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności.

Z kolei zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego opatrzenie dokumentu elektronicznego kwalifikowanym podpisem elektronicznym jest równoznaczne z zawarciem umowy w formie pisemnej.

Kwalifikowany podpis elektroniczny to taki, który posiada odpowiedni certyfikat wydany przez kwalifikowanego dostawcę usług i który jest zgodny z przepisami tzw. rozporządzenia eIDAS.

Od kwalifikowanego podpisu elektronicznego należy odróżnić zwykły podpis elektroniczny czyli forma podpisania dokumentu, która nie spełnia wymogów rozporządzenia eIDAS albo inna forma oświadczenia złożona w formie elektronicznej, np. podpisanie dokumentu palcem na tablecie albo telefonie. Taki podpis nie jest równy zawarciu umowy w formie pisemnej i powoduje nieważność umowy przenoszącej majątkowe prawa autorskie.

{{widget7}}

Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych - o czym musisz pamietać?

Podsumowując, niezależnie od tego w jakiej branży działa Twoja firma, prędzej czy później konieczne będzie zawarcie umowy o przeniesienie autorskich praw majątkowych albo innej umowy, która zawiera postanowienia w tym zakresie.

W zależności od tego, po której stronie występujesz zawierając taką umowę (zbywasz prawa czy je nabywasz), Twoja uwaga powinna być skupiona na poszczególnych elementach umowy.

Jeżeli jesteś autorem, czyli twórcą dzieła albo szerzej - podmiotem, który zbywa autorskie prawa majątkowe Twoja uwaga powinna być skupiona na:

• precyzyjnym określeniu utworu - z umowy powinno wynikać dokładnie co zbywasz;
• dokładnym określeniu sposobu korzystania z utworu przez nabywcę - pamiętaj, że przenosząc majątkowe prawa autorskie możesz upoważnić nabywcę do korzystania z utworu w każdy sposób albo w sposób ograniczony (rodzajowo, czasowo, terytorialnie);
• określeniu wynagrodzenia za przeniesienie autorskich praw majątkowych - z umowy powinno wynikać nie tylko ile wynosi wynagrodzenie, ale też w jaki sposób i w jakim terminie zostanie zapłacone; ma to szczególne znaczenie w modelach, gdzie wynagrodzenie naliczane jest od liczby sprzedanych kopii utworu;

Jeżeli jesteś nabywcą utworu, kluczowe elementy umowy, które zabezpieczają Twój interes to:

• odpowiednia strona umowy - upewnij się, że podmiot, który zbywa prawa autorskie jest twórcą utworu albo jest uprawniony do zawarcia takiej umowy;
• precyzyjne określenie utworu - z umowy powinno wynikać dokładnie co nabywasz;
• pola eksploatacji - umowa powinna odzwierciedlać ustalenia stron w zakresie sposobu i zakresu korzystania z utworu przez nabywcę; czy można korzystać bez ograniczeń w jakikolwiek sposób, czy może korzystanie jest ograniczone rodzajowo, czasowo albo terytorialnie?
• możliwość modyfikacji utworu - warto zadbać o to, żeby po nabyciu utworu móc go modyfikować i dostosowywać do własnych potrzeb;
• wynagrodzenia - musi być dokładnie opisane. Zabezpiecz się przed sytuacją, w której po zawarciu umowy zbywca będzie się domagał dodatkowego wynagrodzenia z jakiegoś tytułu;
• forma umowy - jedna z najważniejszych rzeczy! Pamiętaj, że umowa musi być zawarta w formie pisemnej - czyli na papierze z odręcznymi podpisami albo elektronicznie z wykorzystaniem kwalifikowanego podpisu elektronicznego.

Jeżeli podoba Ci się ten artykuł i chcesz być na bieżąco z naszymi kolejnymi publikacjami, koniecznie zapisz się do naszego newslettera na dole tej strony 👇

‍